موضوع نوشتار حاضر، بررسي و تحليل کتاب «ديباچه‌اي بر نظرية انحطاط ايران» است. اين کتاب، جلد نخست از کتاب سه جلد «تأمّلي دربارة ايران»، نوشتة «دکتر جواد طباطبايي» است که موضوع آن، ترسيم طرحي از نظرية انحطاط ايران از منظر انديشة سياسي، با سنجش برخي از تحوّلات سياسي، اجتماعي و فکري جامعة ايران، در دورة صفويان تا قاجاريان است. نگارنده، هدف خود از اين بررسي را پاسخ به دو پرسش عنوان کرده و طي دو فصل به اين دو پرسش دربارة محتواي کتاب پاسخ گفته است. دو پرسش مطرح شده در اين اثر عبارتند از: «اگر رويکرد و هدف اصلي مؤلف، تبيين و تدوين طرحي از نظرية انحطاط ايران در دورة گذار و از منظر تاريخ انديشة سياسي است، آيا شرحي که مؤلف از تحولات انديشة سياسي در دورة گذار به دست مي‌دهد با واقعيت اين دسته تحوّلات سازگار است يا خير؟» و آيا از منظر تاريخ انديشة سياسي مي‌توان انحطاط فراگير ايران در پايان دورة گذار را نظريه‌پردازي کرد؟